De Zwerver behoed voor sloop
“Zwervend verwerf ik, rustend bederf ik” Deze zinspreuk op het woonschip de Zwerver van de Edamse kunstenaar W.O.J. Nieuwenkamp was kenmerkend voor zijn leven. Hij ontwierp het schip in 1901 aanvankelijk als woonark en atelier, maar liet later een voor- en achtersteven aanbouwen zodat hij er ook mee kon reizen. Dat deed hij veelvuldig in Nederland, maar ook in het buitenland, waarbij het schip tevens fungeerde als expositieruimte. Kunstenaar en schip trokken de aandacht, want de zwerfark had een bijzondere inrichting: een mix van exotische houtsoorten, elementen uit oude gebouwen, antiek, kunstvoorwerpen aangekocht tijdens zijn reizen door Indië en Zuidoost Azië, houtsnijwerk en grafisch werk van de kunstenaar zelf.
Het schip had Edam als thuisbasis en lag daar dan afgemeerd in de Nieuwehaven bij het huis en het atelier die Nieuwenkamp, ook weer naar eigen ontwerp, op het Marken had laten bouwen. In 1931 verliet het schip Edam definitief en kwam in de Vecht nabij Nieuwersluis te liggen. Vanaf 1920, nadat Nieuwenkamp was verhuisd naar Italië, werd het regelmatig verhuurd, zelfs adellijke personen hadden interesse. In 1928 maakte Nieuwenkamp een laatste reis met de Zwerver naar Helgoland. Na zijn overlijden in 1950 werd het schip verkocht. Sindsdien heeft het meerdere eigenaren gehad. De laatste twee jaar stond het opnieuw te koop. Sloop dreigde, maar schenking aan de Stichting Museum Nieuwenkamp bracht (voorlopig) uitkomst. Thans probeert de Stichting De Zwerver deze woonboot, de oudste in Nederland gebouwd, te behouden en is op zoek naar sponsors en in relatie daarmee een ligplaats, zo ook een bestemming. Het schip is inmiddels overgebracht naar de museumwerf Vreeswijk in Utrecht. Het casco bleek nog in goede staat, de onderkant is schoongemaakt en gecoat.
Van de oorspronkelijke inrichting is nog opmerkelijk veel bewaard gebleven en daarom is een bezoek aan het schip en aan de werf waar nog een tiental andere monumentale schepen liggen zeer de moeite waard.
De Zwerver liggend in de Nieuwehaven
