Korsnäs – artikel 2015

Mooie brug moet van Baanstraat wandelweg maken; hou de structuur van de vesting in stand

Aanbevelingen Oud Edam woningbouw Korsnästerrein

“Even een rondje vesting doen”. Of je nu een hardloper bent of gewoon even de benen wilt strekken met de hond, de buurvrouw of je kleinkind – iedere Edammer weet hoe heerlijk het is om rondom de oude kern een frisse neus te halen. Pal langs de stad, maar tegelijkertijd ook echt buiten. Dat maakt de vesting van Edam dan ook uniek. De contouren van de oude stadswal liggen eigenlijk nog net zo bij als vijfhonderd jaar geleden, toen hij werd aangelegd.

tot 1960 liep het water van de Versteeghsingel nog helemaal door

Die aanleg was destijds hard nodig om de vijand buiten de deur te houden. We schrijven december 1512. De hertog van Gelre is op oorlogspad en heeft zijn troepen op Marken gelegerd; voor de Edammers angstvallig dichtbij. De stad is wel enigszins beschermd tegen aanvallen van buitenaf, maar niet voldoende. Dat vraagt dus om actie. De aarden wallen die er vermoedelijk lagen worden uiteindelijk vervangen door een stenen vesting. Een goed besluit. Vanuit een langetermijnvisie, zou je kunnen zeggen.

Zo’n vesting bestond uit een aarden wal, met daaromheen een stenen muur en daarachter, als extra verdediging, een singel.

Muren geslecht
Toen midden 19e eeuw de vesting na ruim 300 jaar trouwe dienst in onbruik raakte, werden de muren geslecht, maar de hoogtestructuur en de complete contouren van de oude stadswallen zijn er nog steeds. De muren zijn vervangen door bomen en de vesting is sindsdien een heerlijke plek om te wandelen, waar je nog duidelijk kunt zien dat je op de oude stadswallen loopt.

Beschermd
In 1977 werd Edam een van rijkswege beschermd stadsgezicht, zoals dat heet. Inclusief de vesting. “Overwegende”, schreef de minister van CRM daarover onder andere in zijn officiële besluit, “dat het wallenstelsel rond de stad nog duidelijk als afbakening tussen stad en land herkenbaar is”.

Wandelpromenade
Geef hem eens ongelijk: het zicht op de Zeevang vanaf de Noordervesting. De geur van lindebloesem op de Westervesting. De statige platanen langs de Baandervesting, waar menig Franse wandelpromenade jaloers op zou zijn.
Nu nog steeds erkent dé autoriteit op dit gebied, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de unieke waarde van onze vesting.

Weg is 50 jaar oud
De vesting is intact en authentiek en de oorspronkelijke aarden wal is zelfs nog te zien op een foto uit het begin van de 20e eeuw. Edam hield daar op. Pas in de jaren 60 werd de Baanstraat doorgetrokken om een verbinding te maken met de nieuwe wijken die werden gebouwd. De oorspronkelijke Schuttersgracht werd daar afgedamd. Het kleine stukje dat overbleef werd een eendenvijver.
Ook op de foto: een schoorsteen van een van de vele bedrijven aan ’t Marken, dat we nu kennen als het Korsnästerrein.

Schade
Nu het Korsnästerrein bebouwd gaat worden, komt de waarde van de vesting weer ter sprake. Moeten we verkeer toelaten op de Baandervesting? Of kiezen we voor een wandelpromenade waar we allemaal ongestoord kunnen wandelen, rennen of slenteren? En hoe zit het met de verkeersdruk in de Baanstraat? Er zijn nu al bewoners die merken dat hun muren vol scheuren zitten en dat hun huis verzakt.

Oud Edam stelt voor om de huidige weg te verleggen naar het Oosten

Oplossing
Vereniging Oud Edam maakt zich sterk voor een autoluwe Baandervesting. Met als argument de historische en monumentale waarde en het stedenschoon, waar de bevolking bovendien kan recreëren. Vanuit de vereniging is een oplossing ontstaan om het Korsnästerrein en de binnenstad bereikbaar te maken en de overlast op de Baanstraat tot een minimum te beperken.

Aanleg brug
De dam die destijds de Baanstraat verbond met de nieuwbouw, wordt in deze plannen vervangen door een brug, waardoor de toegang naar de binnenstad iets verlegd wordt. Hierdoor wordt de Baanstraat ontlast en de oorspronkelijke structuur van de vesting weer in ere hersteld. Het verkeer kan de nieuw aan te leggen straat naar het Korsnästerrein en de binnenstad gebruiken. In dit voorstel zou ook de parkeergarage weer bespreekbaar zijn. Het laten vervallen van de parkeergarage komt de projectontwikkelaar wellicht goed uit, maar betekent dat bewoners en bezoekers binnen de vesting tegen nog meer autoblik mogen aankijken. Ter vergelijking: de opzet met schuttingen en parkeerplaats achter de huizen aan de Baandervesting verdient niet bepaald de schoonheids- en leefbaarheidsprijs binnen het beschermd stadsgezicht dat de vesting Edam is.

Langetermijnvisie
Zou het stadsbestuur, net als 500 jaar geleden, ook nu weer blijk geven van een langetermijnvisie? Want een gouden regel is: wat er nu gebouwd wordt, blijft minstens 200 jaar zo bestaan. En dan moet het niets iets zijn waar we later spijt van krijgen.
Uitgangspunten voor Oud Edam zijn:

• De structuur en het profiel van de vesting in stand houden en versterken, dus ook het wandelpad.
• Deels herstel van de structuur van de Singelgracht door de aanleg van een brug die de huidige dam vervangt en op een nieuwe plek, op het Korsnästerrein, de binnenstad binnenkomt,
• Maak van de Baanstraat een autovrij wandelgebied.
• Geen verkeerstoename in het oostelijk deel van de Burgemeester Versteeghsingel.
• Een duidelijke straat in het midden van het Korsnästerrein (dus geen binnenhof met alleen schuttingen).
• Geen huizen of stoep pal langs de rooilijn aan de vestingwal.
• Er moet een natuurlijke overgang zijn van het groene park naar de stedelijke structuur van de historische binnenstad, zoals je ook ziet bij de Wester-, Noorder- en Zuidervesting
• Grachtenhuizen aan het Marken, zoals het in de zeventiende-eeuwse situatie ook was.
• Tuinen op het zuiden moeten aansluiten bij het parkachtig karakter.
• De nieuwe brug moet passen bij de historische omgeving.
• Met de gemeente kijken naar herinrichting van het huidige parkeerterrein aan de Baanstraat

dit artikel was eerder te lezen in De Stadskrant

Nieuws